Na temat daltonizmu krąży wiele przekonań, nie zawsze prawdziwych. Wbrew pozorom to dość częsta przypadłość. Dotyka około 8 na 100 osób płci męskiej i 1 na 200 osób płci żeńskiej. Choć w żaden sposób nie wpływa na rozwój intelektualny u najmłodszych, jego wczesne wykrycie jest bardzo ważne. Jak rozpoznać daltonizm u dziecka? Czy można go leczyć? Jak postępować z dzieckiem u którego rozpoznano daltonizm?
Czym jest daltonizm?
Daltonizmem potocznie nazywa się wszystkie zaburzenia widzenia barw. Tymczasem według naukowej klasyfikacji, daltonizm to zaledwie jedna, najczęściej występująca odmiana ślepoty barw. Według niej, daltoniści nie rozpoznają barwy zielonej, którą dość często mylą z czerwoną. My będziemy używać terminu „daltonizm” w znaczeniu ogólnym.
Co jest przyczyną takiego zaburzenia?
Za prawidłowe postrzeganie barw odpowiadają światłoczułe receptory– czopki. W siatkówce znajdują się trzy rodzaje czopków. Jest ich aż 6 milionów! Różnią się między sobą długością wychwytywanych fal, a co za tym idzie – tym, jaką barwę można dostrzec. I tak:
- krótka długość fali – czopki wrażliwe na kolor niebieski;
- średnia długość fali – czopki wrażliwe na kolor zielony;
- duża długość fali czopki wrażliwe na kolor czerwony.
Dzięki tym trzem grupom światłoczułych receptorów, ludzkie oko może widzieć całą gamę kolorów. Uszkodzenie lub brak czopków prowadzi do częściowej ślepoty barw. Całkowita ślepota barw (czyli upośledzenie lub brak wszystkich czopków) zdarza się bardzo rzadko.
Skąd się bierze daltonizm?
W większości przypadków daltonizm jest chorobą uwarunkowaną genetycznie. Za jego dziedziczenie odpowiada chromosom X. Ponieważ w tej loterii genowej chłopcy (XY) mają tylko jeden chromosom X, 16 razy częściej są daltonistami niż dziewczynki (XX).
Daltonizm może być także chorobą nabytą. Powodów może być wiele – uraz gałki ocznej, efekt uboczny stosowania leków (m.in. substancji psychoaktywnych), choroby oczu (zaćma, jaskra, retinopatia cukrzycowa) czy starzenie się.
Jak rozpoznać daltonizm u dziecka?
Pierwsze symptomy daltonizmu u dziecka można zauważyć podczas zabawy i prostych, codziennych czynności. Dobieranie skarpetek w dwóch różnych kolorach czy rysowanie zielonego pieska wcale nie musi świadczyć o jego kreatywności czy bujnej wyobraźni. Aby uzyskać więcej danych o wzroku malucha, można poprosić go o wskazanie kredek w tym samym kolorze lub o nazwanie kolorów na obrazku. Warto mieć jednak na uwadze to, że nawet dzieci ze zdrowym wzrokiem mylą nazwy. Prawidłową diagnozę z pewnością postawi specjalista optyk. Wykona szybki, prosty i bezbolesny test. Dzięki niemu będzie można określić rodzaj i zaawansowanie daltonizmu u dziecka.
W diagnostyce daltonizmu stosuje się tzw. tablice pseudoizochromatyczne. Wstępny test na daltonizm można ze starszym dzieckiem przeprowadzić w domu. Zespół Colorlite przygotował testy internetowe dla osób w różnym wieku: https://www.pl.colorlitelens.com/test-na-daltonizm.html.
Diagnoza i co dalej?
Czy daltonizm można leczyć? Nie. A czy daltonizm można korygować? Tak.
Dzięki zaawansowanym technologiom opracowano soczewki, które poprawiają widzenie barw. Są dobierane indywidualnie do każdego pacjenta. Co więcej, pasują do wszystkich oprawek, więc wybór okularów dla dziecka z zaburzeniem widzenia barw nie wiąże się z ograniczeniami.
Dlaczego korekta daltonizmu jest ważna? Nie da się ukryć, że w przedszkolu i w szkole poznawanie kolorów stanowi sporą część zajęć. Poinformowanie nauczycieli czy wychowawców o zaburzeniu widzenia barw u dziecka pozwoli uniknąć wielu nieprzyjemnych sytuacji. Warto rozmawiać i starać się wypracować rozwiązania edukacyjne, które w żaden sposób nie będą dyskryminujące dla dziecka z daltonizmem.
Nie chodzi tylko o edukację i możliwość wykonywania zadań opartych na widzeniu kolorów. Świat skonstruowano tak, że kolory mają funkcję nie tylko estetyczną, ale też informacyjną i ostrzegawczą. Prawidłowe widzenie barw zwiększa więc poczucie bezpieczeństwa i daje pełniejszą możliwość odbierania komunikatów o zagrożeniach.
W razie jakichkolwiek pytań i wątpliwości, zespół OPTOM jest do Waszej dyspozycji: https://optom-leszczynscy.pl/kontakt/